భారతదేశ అంతర్గత భద్రతకు దశాబ్దాలుగా పెను సవాలుగా ఉన్న మావోయిస్టు ఉద్యమం (నక్సలిజం) ఇప్పుడు పూర్తిగా ముగింపు దశకు చేరుకున్నట్లు సంకేతాలు స్పష్టమవుతున్నాయి. కేంద్ర ప్రభుత్వం అత్యంత పటిష్టంగా చేపట్టిన ‘ఆపరేషన్ కగార్’ (Operation Kagar) మావోయిస్టులపై ఉక్కుపాదం మోపింది. ఈ ఆపరేషన్‌లో భాగంగా భద్రతా బలగాలు మావోయిస్టుల ప్రధాన స్థావరాలైన దండకారణ్యం, అబూజ్‌మడ్ వంటి అటవీ ప్రాంతాల్లో ఫార్వర్డ్ ఆపరేటింగ్ బేస్‌లు (FOB) ఏర్పాటు చేశాయి. అధునాతన నిఘా పరికరాలు, డ్రోన్‌లు, శాటిలైట్ ఇమేజింగ్‌లను ఉపయోగించి వ్యూహాత్మక దాడులను తీవ్రతరం చేశాయి. ఈ అణచివేత చర్యల వల్ల మావోయిస్టులకు భారీ నష్టం వాటిల్లి, ఉద్యమం తీవ్ర సంక్షోభంలో పడింది.
ప్రభుత్వ అష్టదిగ్బంధనం మరియు భద్రతా బలగాల పటిష్టమైన చర్యల నేపథ్యంలో, మావోయిస్టు అగ్రశ్రేణి నాయకులు సైతం లొంగుబాటు బాట పట్టడం ఉద్యమానికి అతిపెద్ద ఎదురుదెబ్బగా పరిణమించింది. మావోయిస్టు పొలిట్‌బ్యూరో సభ్యుడైన మల్లోజుల వేణుగోపాల రావు మహారాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి సమక్షంలో లొంగిపోవడం, కేంద్ర కమిటీ సభ్యుడు మరియు ముఖ్య వ్యూహకర్త తక్కళ్లపల్లి వాసుదేవరావు అలియాస్ ఆశన్న/రూపేశ్తో పాటు 130 మందికి పైగా మావోయిస్టులు భారీగా ఆయుధాలతో పోలీసులకు సరెండర్ కావడం కీలక పరిణామాలు. ఇలాంటి ముఖ్య నాయకులు లొంగిపోవడం లేదా మరణించడం వల్ల మావోయిస్టు పార్టీలో నాయకత్వ శూన్యత ఏర్పడింది. వేలాది మంది కేడర్ జనజీవన స్రవంతిలో కలిసేందుకు మొగ్గు చూపడం, ముఖ్యంగా 2025లో ఛత్తీస్‌గఢ్‌లోనే రికార్డు స్థాయిలో లొంగుబాట్లు నమోదు కావడం, ఉద్యమం అంతిమ దశను సూచిస్తున్నాయి.
కేంద్ర ప్రభుత్వం 2026 మార్చి 31 నాటికి నక్సలిజాన్ని పూర్తిగా అంతం చేయాలనే లక్ష్యాన్ని ప్రకటించింది. ఈ లక్ష్యం దిశగా ప్రభుత్వం వేగంగా అడుగులు వేస్తోంది. ఒకప్పుడు దేశంలోని 126 జిల్లాల్లో ప్రభావం చూపిన నక్సలిజం, ఇప్పుడు కేవలం 18 జిల్లాలకు పరిమితమైంది. హింసాత్మక సంఘటనలు కూడా గణనీయంగా తగ్గాయి. అయితే, ‘ఆపరేషన్ కగార్’ పేరిట జరుగుతున్న సాయుధ దాడులు అమాయక ఆదివాసీలపై హింసను పెంచుతున్నాయని, శాంతి చర్చల ద్వారానే సమస్యకు పరిష్కారం సాధ్యమని పౌర సంఘాలు డిమాండ్ చేస్తున్నాయి. మొత్తం మీద ప్రభుత్వ పటిష్ట చర్యలు మరియు మావోయిస్టుల అంతర్గత బలహీనతల కారణంగా ఈ ఉద్యమం పతనావస్థకు చేరుకుంది. ఈ వేగంతో ముందుకు సాగితే, నక్సలిజం త్వరలోనే భారతదేశ చరిత్రలో ఒక అధ్యాయంగా మిగిలిపోయే అవకాశం ఉందని విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
